Veranderend grachtenstelsel

Rond 1900 onderging het grachtenstelsel van Den Haag aanzienlijke veranderingen. De toenemende bevolkingsgroei en industrialisatie zorgden ervoor dat de waterwegen in de stad steeds drukker werden, wat leidde tot problemen in het stadscentrum. Markten op het water resulteerden in boten die dicht op elkaar lagen, waardoor vrachtschepen nauwelijks konden passeren. Bovendien maakten de smalle grachten met veel haakse bochten ongehinderd varen en fatsoenlijk keren vrijwel onmogelijk. Door problemen met waterkwaliteit en de groei van het aantal en het formaat schepen besloot de gemeente bepaalde grachten te dempen en de bedrijven naar de rand van de stad te verplaatsen.

Dempen grachten en verplaatsen activiteit

Oude binnenhavens van het Spuikwartier werden gedempt en de Laakhaven werd aangelegd, de eerste industriehaven van Nederland. Vanaf 1890 begonnen de werkzaamheden en groeide de Laakhaven uit tot een twee kilometer groot industriegebied met verschillende zijhavens en laad- en loskaden. Hier vonden diverse bedrijven zoals brandstoffirma’s, bierbrouwerijen, houthandelaren, petroleumondernemingen, en meer hun plaats.

Havenkantoor

In 1900 werd het Havenkantoor gebouwd door architect A.A. Schadee in opdracht van de gemeente Den Haag. Het diende als centrum voor het innen van haven- en liggelden voor schepen die gebruikmaakten van het nieuw gegraven deel van de Laakhaven tussen 1898 en 1901. Het Havenkantoor, met zijn Jugendstil-elementen en karakteristieke gevel, werd een herkenbaar symbool aan het water, met grote ramen die uitzicht boden op het scheepvaartverkeer.

Beurtvaarthaven

In de vroege 20e eeuw werd ook een Beurtvaarthaven opgericht, waar beurtschippers regelmatige vaardiensten verzorgden tussen steden zoals Delft, Leiden, Rotterdam, Amsterdam en Dordrecht. Bedrijfspanden langs de kade dienden als pakhuisruimte voor opslag, wachtruimtes voor passagiers en kantoren.

Routes van SHIE

Tegenwoordig wordt industrieel erfgoed zoals de oude hijskranen in de Laakhaven gekoesterd als monumenten. De Stichting Haags Industrieel Erfgoed (SHIE) heeft verschillende routes langs industrieel erfgoed samengesteld en uitgegeven, waaronder een brochure over De Laakhaven. Een app van de SHIE op Izi.Travel maakt het mogelijk om alle locaties van het industriële Den Haag in de Laakhaven te verkennen, en ook het bedrijventerrein De Binckhorst heeft een eigen app op Izi.Travel.

Afbeeldingen 1. Bij het havenkantoor, Haags Gemeentearchief 070069, 2. Goudriaankade, met rechts het havenkantoor, Haags Gemeentearchief 0.22204, 1.91067, ca. 1910, 3. Gemeentelijke havenkantoor aan de Bontekoekade, vroegere trekweg, hoek Goudriaankade, 4. Laakkanaal, zicht op de Goudriaankade met Havenkantoor, en huizen aan de Swammerdamstraat. Op de achtergrond het complex van de gasfabriek aan het Trekvlietplein, ca. 1910, Haags Gemeentearchief 5.21237 5. Laakhaven, Gemeentearchief Den Haag 0.40833, prentbriefkaart ca. 1925